مزاج انسان (اندام و حالات و سنین)

مزاج اندام و اعضای بدن

هر عضوی در بدن یک مزاج مخصوص به خود دارد مثلاً:

• مغز، سرد و تر؛
• استخوان و مو، سرد و خشک؛
• چربی، سرد و تر؛
• قلب، گرم و خشک می‌باشند.

مزاج جنسیّتی

جنس مذکر (نر) نسبت به جنس مؤنث (ماده) گرم‌تر است.

مزاج سنین مختلف

انسان در سنین مختلف مزاج‌های مختلفی دارد:

• مرحلۀ رشد و نمو (از تولد تا ۱۵ سالگی) گرم و تر
• مرحلۀ جوانی (۱۵ تا ۳۵ سالگی) گرم و خشک
• مرحلۀ میان‌سالی یا کهولت (۳۵ تا ۶۰سالگی) سرد و خشک
• مرحلۀ پیری (بعد از ۶۰سالگی) سرد و تر

---

جدول ویژگی‌های مزاج‌های مختلف

مزاج	ارکان	اخلاط	اعضا	سنّ	فصل	رنگ	طعم
گرم و خشک	آتش	صفرا	قلب شریان ورید	شباب/ ۳۰-۴۰	تابستان	زرد	تلخ تند شور
گرم و تر	هوا	دم	کبد کلیه طحال عضلات	رشد/ تا ۳۰	بهار	سرخ	شیرین
سرد و خشک	خاک	سودا	استخوان رباط غشاء	کهولت/ ۴۰-۶۰	پاییز	سیاه	ترش
سرد و تر	آب	بلغم	چربی مغز نخاع	شیخ/ ۶۰ به بالا	زمستان	سفید	بی‌مزه

مزاج	هیکل	حالات	حرکات	اقلیم	کوه	دریا	خاک	باد
گرم و تر	عضلانی	نگرانی	–	استوا	شمال شهر	جنوب شهر	–	جنوب
گرم و خشک	لاغر گندمی	خشم هیجان	حرکت بیداری	–	–	–	شوره‌زار	–
سرد و خشک	لاغر سیاه‌رو	غم	–	قطب	جنوب شهر	شمال شهر	شنی	شمال
سرد و تر	چاق	ترس	سکون خواب	–	–	–	رسی	–

افراد صفراوی: رنگ پوست گندم‌گون مایل به زرد، صورت کشیده، چشمان کوچک، بینی درشت، شانه جمع‌تر، رگ‌ها آشکار و نیمه‌آشکار، پراکندگی مو در تَن متوسط، در لمس گرم، در نبض پُر.

افراد دموی: رنگ پوست گندم‌گون مایل به گلگون، صورت درشت، مو مشکی یا خرمایی، بینی درشت، شانه جمع‌تر، رگ‌ها آشکار، پراکندگی مو در تَن از صفراوی بیشتر، در لمس گرم، اشتها به غذا و آب زیاد، گرایش به همه نوع غذا.

افراد سوداوی: اندام کوچک، سر کوچک، قفسه سینه کتابی جمع، رگ سیمی و نازک آشکار، خشکی پوست زیاد به‌طوری که سه سال از هم‌سنّ‌ها بیشتر نشان می‌دهد، پراکندگی مو بیشتر، مو خشک و مجعّد وزوزی، در لمس حرارت محدود.

افراد بلغمی: پوست سفید، درشت اندام، عضلات صاف، پراکندگی مو ؟؟؟، موهای نازک احیاناً روشن و خرمایی، هرچه سردی بیشتر روشنایی بیشتر، رگ پنهان، در لمس سرد، نبض پایین، اشتهای به غذا زیاد (زود گرسنه می‌شود)، اشتهای به آب کم (کم تشنه می‌شود).