در گیاهان وجود عناصر چهارگانه ارکان را با خوردن یا لمس آنها به وضوح می‌بینیم؛
گیاهانی که خوردن و حتی لمس آنها موجب گرمی و تشنگی فوری شده یا حتی با تکرار، در بدن ایجاد خارش و سوزش می‌شود را گرم و خشک می‌گوییم؛
گیاهانی که خوردن آنها موجب ایجاد گرمی می‌شود را گیاهان گرم و تر می‌گوییم؛
گیاهانی که موجب رفع حرارت بدن شده و رفع تشنگی می‌کند را سرد و تر می‌نامیم؛
گیاهانی که از گرمی بدن می‌کاهد اما تشنگی را برطرف نمی‌کند و با تکرار آنها، در بدن خشکی و لاغری ایجاد می‌شود را سرد و خشک می‌گوییم.
مزاج تک‌تک گیاهان به تفکیک و با جزئیات در بحث مفردات، ذکر می‌شود؛ ولی یک نکته مهم لازم است ذکر شود:
در مجموع، عناصر گرم و خشک را صفرازا، گرم و تر را مولّد خون، عناصر سرد و خشک را سودازا و سرد و تر را بلغم‌زا نام‌گذاری می‌کنیم.